مالیات و انواع آن

تشریح مالیات و انواع آن به زبان ساده و گویا

مالیات و انواع آن

انواع مالیات

مالیات به زبان ساده وجوهی است که دولت برای تامین هزینه های خود از اشخاص دریافت میکند. به بیان دیگر مالیات مبلغی است که دولت بر اساس قانون و به منظور تقویت عمومی حکومت و تامین مخارج عامه از اشخاص، شرکت ها و موسسات دریافت می کند. تقسیم بندی مالیات ها به مالیاتهای مستقیم و غیرمستقیم عمده ترین نوع طبقه بندی در آمارهای دولتی در سطح بین المللی است که مالیات مستقیم دامنه وسیعتری نسبت به مالیات غیرمستقیم دارد. در ساختار بودجه کشور ما نیز درآمدهای مالیاتی در طبقه بندی به دو گروه یاد شده تقسیم می شود. در این مطلب به توضیح انواع مالیات می پردازیم.

گروه اول مالیات های مستقیم :

مالیات هایی هستند که دولت به طور مستقیم بر دارایی ها و درآمدهای افراد وضع میکند و بر اساس قانون ، مالیات های مستقیم دارای دو بخش اصلی مالیات بر دارایی و مالیات بر درآمد می باشد.

الف) مالیات بر دارایی :

این نوع مالیات از محل اموال و دارایی های اشخاص وصول می شود و شامل موارد زیر است:

• مالیات بر ارث :

مالیاتی است که بر اثر فوت شخص اعم از فوت واقعی یا فرضی بر اموال باقیمانده متوفی طبق قانون تعلق میگیرد (ماده 17 الی 39 ق.م.م)

• حق تمبر :

نوعی مالیات مستقیم است که از طریق الصاق و ابطال تمبر بر اسناد، اوراق و مدارک به منظور رسمیت بخشیدن یا لازم الاجرا نمودن آنها ، از مودی گرفته میشود. برای نمونه حق تمبری که از هر برگ چک که از طرف بانک ها چاپ و به مصرف کنندگان ارائه می شود یا از کارنامه و گواهینامه دانش آموزان دوره ابتدایی راهنمایی و متوسطه و همچنین حق تمبری که بابت ثبت افزایش سرمایه اخذ میشود نمونه هایی از این مالیات می باشد. (ماده 44 الی 51 ق.م.م)

ب) مالیات بر درآمد :

این مالیات همانگونه که از نامش پیداست از درآمد اشخاص حقیقی و حقوقی وصول می شود و به موجب قانون مالیات های مستقیم به شرح ذیل تقسیم بندی می گردد:

• مالیات بر درآمد املاک :

    درآمد شخص حقیقی یا حقوقی ناشی از واگذاری حقوق خود نسبت به املاک واقع در ایران پس از کسر معافیت های مقرر این قانون مشمول مالیات درآمد املاک می باشد. ( ماده 52 الی 80 ق.م.م)

• مالیات بر درآمد کشاورزی :

مالیات حاصل از کلیه فعالیت های کشاورزی، دامپروری، دامداری، پرورش ماهی و زنبور عسل، پرورش طیور صیادی و ماهیگیری ، نوغان داری، احیای مراتع و جنگل ها ، باغات اشجار از هر قبیل و نخلیات از پرداخت مالیات معاف می باشد. (ماده 81 ق.م.م)

• مالیات بر درآمد حقوق :

     درآمدی که شخص حقیقی درخدمت شخص دیگر(اعم از حقیقی یا حقوقی) در قبال تسلیم نیروی کار خود بابت اشتغال در ایران بر حسب مدت یا کار انجام یافته به طور نقد یا غیرنقد تحصیل می کند مشمول مالیات بر درآمد حقوق است. ( ماده 82 الی 92 ق.م.م)

• مالیات بر درآمد مشاغل :

درآمدی که شخص حقیقی از طریق اشتغال به مشاغل یا به عناوین دیگر غیر از موارد مذکور در سایر فصل های قانون مالیات های مستقیم در ایران تحصیل کند پس از کسر معافیت های مقرر در این قانون مشمول مالیات بر درآمد مشاغل می باشد. (ماده 93 الی 103 ق.م.م)

• مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی :

جمع درآمد شرکت ها و درآمد ناشی از فعالیت های انتفاعی سایر اشخاص حقوقی که از منابع مختلف در ایران یا خارج از ایران تحصیل می شود، پس از وضع زیان های حاصل از منابع غیرمعاف و کسر معافیت های مقرر به استثنای مواردی که طبق مقررات این قانون دارای نرخ جداگانه می باشد، مشمول مالیات بر نرخ بیست و پنج درصد (25%( خواهند بود. (ماده 105 الی 118 ق.م.م)

• مالیات بر درآمد اتفاقی :

درآمد نقدی یا غیر نقدی که شخص حقیقی یا حقوقی به صورت بلاعوض و یا از طریق معاملات و یا به عنوان جایزه یا هر عنوان دیگر از این قبیل تحصیل می نماید مشمول مالیات اتفاقی خواهد بود. (ماده 119 الی 128 ق.م.م)

گروه دوم مالیات های غیر مستقیم :

مالیاتی است که با واسطه و به طور غیر مستقیم از شهروندان (مصرف کنندگان نهایی) گرفته می شود. مالیات غیر مستقیم در شکل های گوناگونی قابل اجرا شدن می باشد و پرداخت آن نیز با اینکه بر دوش همگان می باشد ولی محسوس نیست و به طور معمول عموم مردم وجود آن را احساس نمی کنند. این مالیات ، غالباٌ بر قیمت کالاها و خدمات اضافه شده و به مصرف کنده نهایی منتقل می گردد و شامل مالیات بر واردات و مالیات بر مصرف و فروش است.

الف) مالیات بر واردات :

به منظور اجرای عدالت مالیاتی و توجه به توان واقعی مالیات دهندگان، یکی از سیاست های مالی و اقتصادی دولت ها ، اخذ مالیات از محل کالاهای وارداتی است. همچنین دولت ها به دلایل متعدد دیگری نیز اقدام به اعمال مالیات بر واردات می نمایند که اهم آنها عبارتند از: حمایت از تولیدات داخلی کشور، جلوگیری از ورود کالاهای تجملی غیرضروری و همچنین ایجاد درآمدزایی است.

ب) مالیات بر مصرف و فروش :

مالیاتی است که در موقع خرید و فروش به نسبت ارزش مورد معامله، از فروشنده دریافت می گردد. غالباً فروشنده نیز این مالیات را در موقع فروش بر قیمت کالا افزوده و به خریدار انتقال می دهد. مالیات بر معاملات شامل انواع مختلف مانند مالیات عمومی فروش (در مراحل مختلف تولید و توزیع)، مالیات بر عمده فروشی و خرده فروشی و مالیات بر ارزش افزوده است.

منبع : کتاب راهنمای کاربردی مالیاتی برای مدیران با رویکرد طرح جامع مالیاتی